Aort Kapağı Kireçlenmesi Sağlığıma Tehlike Oluşturur mu? TAVİ Ne Zaman Gerekir?

Kalbimiz yaşam boyunca durmaksızın çalışır ve her atımda kanın vücuda düzenli şekilde pompalanmasını sağlar. Bu düzenin korunmasında kalp kapaklarının rolü büyüktür. Dört kalp kapağından biri olan **aort kapağı**, kalbin sol karıncığından çıkan kanın vücut dolaşımına geçiş kapısıdır.

Zaman içinde bu kapakta **kireçlenme (kalsifikasyon)** oluşabilir. Toplumda en sık görülen kapak hastalığı olan **aort darlığı**, özellikle 65 yaş üstünde yaygınlaşır.

Peki, aort kapağı kireçlenmesi neden olur? Sağlığımızı ne kadar tehdit eder? Ne zaman tedavi gerekir? En önemlisi, **TAVİ işlemi kimlere uygulanır?**

Aşağıda bu soruların yanıtlarını sade ve anlaşılır bir dille bulacaksınız.

Aort Kapağı Kireçlenmesi Neden Olur?

Aort kapağı kireçlenmesi çoğunlukla **yaşlanmaya bağlı dejeneratif** bir süreçtir. Zamanla kapak dokusu yıpranır, üzerine kalsiyum birikir ve kapak esnekliğini kaybeder.

Kireçlenmenin başlıca nedenleri şunlardır:

• İleri yaş: En güçlü risk faktörü. 70 yaş üstünde belirgin şekilde artar.
• Hipertansiyon: Kapak üzerine daha fazla yük bindirir.
• Kolesterol yüksekliği: Damarlarda olduğu gibi kapakta da kireçlenmeyi hızlandırabilir.
• Sigara: Hem damar hem kapak yapısına zarar verir.
• Diyabet: Pek çok hastalıkta olduğu gibi kapak yapısını da olumsuz etkiler.
• Doğuştan iki yaprakçıklı aort kapağı (biküspit kapak): Genç yaşta dahi kireçlenmeye yol açabilir.

Bu süreç, çoğu kişide yıllarca belirti vermeyebilir. Ancak kireçlenme ilerledikçe kapak açılımı zorlaşır ve kalbin yükü artar.

Aort Darlığı Sağlığımı Ne Ölçüde Tehdit Eder?

Aort kapağı ciddi şekilde daraldığında, kalbin vücuda yeterli kanı pompalaması zorlaşır. Bu durum uzun süre tedavi edilmezse **hayati risk** oluşturur.

Aort darlığının ilerlemesi üç önemli belirti ile kendini gösterir:

• Göğüs ağrısı (anjina): Kalp kası yeterli oksijen alamaz.
• Nefes darlığı: Akciğerlerde sıvı birikimi (kalp yetersizliği belirtisi).
• Bayılma (senkop): Beyne giden kanın azalması nedeniyle ortaya çıkar.

Bu belirtilerin birinin bile varlığı, genellikle **ciddi aort darlığının habercisidir** ve tedavi ihtiyacını gündeme getirir.

Tedavi edilmeyen ciddi aort darlığında:

• Göğüs ağrısı başladıktan sonra ortalama yaşam süresi **5 yıl**,
• Bayılma geliştiğinde **3 yıl**,
• Kalp yetersizliği belirginleştiğinde ise yalnızca **2 yıl** civarındadır.

Bu nedenle zamanında tanı ve tedavi hayati önem taşır.

Aort Darlığı Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhiste en önemli araç **ekokardiyografi (EKO)**dur.

EKO ile ölçülen başlıca parametreler şunlardır:

• Aort kapak alanı (ciddi darlık genellikle **<1 cm²**)
• Maksimum ve ortalama gradiyent (ortalama gradiyent **≥40 mmHg** ciddi darlık lehinedir)
• Sol karıncık kasılma gücü (EF)

Bazı hastalarda, özellikle kalp kası zayıfsa, ek testler (stres EKO, BT kalsiyum skorlaması) gerekebilir.

Aort Darlığında Tedavi Ne Zaman Gerekir?

Ciddi darlık saptandığında, tedavi ihtiyacı genellikle aşağıdaki durumlarda oluşur:

1. Belirti gelişmişse

(Nefes darlığı, göğüs ağrısı, bayılma) → Tedavi **zorunludur.**

2. Belirti olmasa bile ilerlemiş darlık varsa

Özellikle şu durumlarda müdahale düşünülür:

• Sol karıncığın kasılmasında düşme (EF < %50)
• Cerrahi planlanan başka kalp hastalıkları olması (koroner bypass, aort cerrahisi vb.)
• Yüksek kireç yükü ve hızla ilerleyen darlık

TAVİ (Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu) Nedir?

**TAVİ**, klasik açık kalp ameliyatı yapılmadan, kasıktan girilerek yeni bir aort kapağının yerleştirilmesidir. Yaklaşık 1–2 saat sürer ve genellikle hastalar birkaç gün içinde taburcu olur.

Son 10 yılda yapılan büyük araştırmalar, TAVİ’nin seçilmiş hastalarda ameliyat kadar etkili, hatta bazı gruplarda daha avantajlı olabileceğini göstermiştir.

TAVİ Ne Zaman Gerekir?

ESC 2025 Kapak Hastalıkları Kılavuzu prensiplerine göre TAVİ için temel kriterler şöyle özetlenebilir:

1. Ciddi Aort Darlığı + Belirti (semptom) varsa

→ TAVİ veya cerrahi kesin olarak gereklidir.

2. Hastanın ameliyat riski yüksek veya orta düzeydeyse

Aşağıdaki hastalarda TAVİ çoğunlukla **ilk tercihtir:**

• 75 yaş ve üzeri,
• Ciddi akciğer, böbrek hastalığı olanlar,
• Önce açık kalp ameliyatı geçirmiş olanlar,
• Göğüs kafesi açılmasını zorlaştıran durumlar (radyoterapi, ağır skolyoz),
• Cerrahi riski yüksek olan kişiler (STS veya EuroScore yüksekliği).

3. Anatomik olarak uygunsa

TAVİ için aort kökü, damar yapısı ve kireç yükü uygunsa işlem başarı şansı yüksektir. Bu nedenle işlem öncesi mutlaka **kalp BT** yapılır.

4. Genç hastalarda (70 yaş altı)

Genellikle önce cerrahi tercih edilir, ancak bazı özel durumlarda TAVİ uygulanabilir.

TAVİ’nin Avantajları Nelerdir?

• Göğüs açılmadan uygulanır.
• Genel anestezi gerekmeden yapılabilir.
• İyileşme süresi çok kısadır.
• Kanama ve enfeksiyon riski daha düşüktür.
• Yaşlı ve çok hastalığı olan kişilerde yaşam kalitesini hızla artırır.

TAVİ’nin Dezavantajları Var mı?

• Kapak çevresinde hafif–orta derecede kaçağa (paravalvüler yetersizlik) yol açabilir.
• Kalp pili ihtiyacı cerrahiden biraz daha fazladır.
• Çok genç hastalarda uzun dönem dayanıklılığı cerrahi kapak kadar net değildir.

Ancak teknolojinin gelişmesiyle bu farklar giderek azalmakta, TAVİ giderek daha geniş bir hasta grubunda kullanılabilmektedir.

Aort Darlığı Olan Bir Hasta Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Aşağıdaki belirtilerden biri bile varsa gecikmeden bir **kardiyoloji uzmanına** başvurulmalıdır:

• Merdiven çıkarken nefes darlığı
• Göğüste baskı veya sıkışma
• Baş dönmesi veya bayılma
• Çabuk yorulma
• Daha önce bilinen “üfürüm” varlığı

Hastalığın sessiz seyredebildiği unutulmamalıdır. Özellikle **65 yaş üstünde**, şikâyet olmasa bile düzenli muayene önerilir.

Sonuç: Aort Kapağı Kireçlenmesi Tedavi Edilebilir Bir Hastalıktır

Aort kapağı kireçlenmesi yaşla birlikte sık görülür ancak **erken tanı** ve **uygun tedaviyle** yaşam kalitesi belirgin şekilde artırılabilir.

TAVİ, bugün dünyada en çok uygulanan kapak tedavilerinden biridir ve özellikle yaşlı veya ameliyat riski yüksek hastalarda yaşam kurtarıcıdır.

Belirti geliştiren tüm hastalar mutlaka tedavi edilmelidir; “bekleyelim” yaklaşımı çoğu zaman risklidir.

Aort darlığı tanısı konulan herkes, yıllık düzenli EKO kontrollerini aksatmamalıdır.

Kaynak

ESC European Society of Cardiology – Valvular Heart Disease Guideline, 2025 (Kapak Hastalıkları Kılavuzu – güncellenmiş klinik uygulama prensipleri)